zaćma - cataracta (katarakta)
Zaćma jest chorobą soczewki oczu. Zaczyna się od zmętnienia (częściowe lub całkowite) co z kolei doprowadza do ślepoty.
Katarakta występuje najczęściej u osób starszych szczególnie po 60 roku życia. Zmętnienie soczewki może spowodować całkowitą lub częściową ślepotę. Jest to
niebezpieczna choroba. W okulistyce ten problem nie jest do końca rozwiązany. Zmętnienie soczewki powoduje w konsekwencji zanik najważniejszego czynnika oka
czyli przejrzystości. Najwięcej przypadków ślepoty na całej kuli ziemskiej jest spowodowana właśnie kataraktą.
Grupa podwyższonego ryzyka
Taką grupą na pewno można nazwać ludzi starszych po 60 roku życia. Wtedy zaćma atakuje z największym skutkiem. Przyczyną może być starzenie się soczewki i utraty przeźroczystości.
Drugą taką grupą są dzieci, które tuż po urodzeniu posiadają kataraktę. Przyczynami katarakty u dzieci jest niewłaściwe odzywianie się, leki, które bierze matka podczas ciąży. Również możliwe, że
wady genetyczne odgrywają kluczową rolę.
Podział zaćm
Widoczna zaćma podczas użycia
rozproszonego oświetlenia.
Widać na obrazku zmętnienie
jakie towarzyszy zaćmie.
starcza - jak sama nazwa wskazuje przyczyną zaćmy starczej jest wiek, który zniszczył soczewkę
wrodzona - dzieci rodzą się już z tą chorobą
po steroidach - w wypadku nieodpowiedniej kuracji sterydami może dojść do wywołania katarakty
metaboliczna - jeśli lekarz dobrał nieodpowiednie leczenie (np. w przypadku leczenia na cukrzycę) lub w wypadku innych zdarzeń może dojść do konwulsji choroby
tężyczkowa - w przypadku dorosłych choroba może się rozwinąć po usunięciu przytarczyc a u dzieci w etapie choroby zwanej: tężyczką samoistną (stąd nazwa rodzaju katarakty)
zapalna - rodzaj zaćmy, który jest spowodowany wcześniejszymi chorobami oka a w szczególności zapalnymi
pourazowa - zaćma może się również pojawić po jakimś urazie. Np. atakiem padaczki, istnienia jakiegoś obcego ciała w oku (węwnątrz gałki ocznej), promieniowanie (UV, radioaktywne itp.), podczerwień i co się z tym wiąże - wpływ otoczenia a w szczególności temperatury (czynniki zewnętrzne)
Diagnoza zaćmy starczej
Kataraktę związaną z wiekiem (tzw. zacma starcza) można w łatwy sposób wykryć w gabinecie okulistycznym. Zmętnienie oka jest bardzo widoczne i pozostawia tylko jedną diagnozę:
katarakta.
Objawy zaćmy związanej z wiekiem (starsze osoby) to przede wszystkim:
- zamglony obraz (pole widzenia)
- spowodowane upadki przez zmieniające się preferencje oka
- światło oślepia pacjenta
- mrużenie oczu
- bóle głowy (rzadko)
- mrużenie oczu
- chwilowe lub mocne oślepienie podczas kontaktu z lekkim światłem (np. podczas jazdy samochodem)
- upadki, zachwiania jako skutki zaćmy
- badanie lekarskie pokazuje ewidentne zmętnienie soczewki oka
- częsta migrena
Przyczyny katarakty starczej
Głownymi przyczynami jak wcześniej zostało napisane jest sam wiek. Wraz z wiekiem zmienia się sytuacja bio-chemiczna w organiźmie. Nagromadzenie się kolejnych warstw soczewki i jej włókien przez całe życie powoduje np. Mniejsze nawodnienie jądra w soczewce, które z kolei powoduje że samoistne obumieranie soczewki następuje szybciej (obumieranie - pojawianie się chorób oka przyczynowo związanych z wiekiem).
Starzenie się organizmu powoduje osłabienie odporności oka nawet na stany zapalne a te z kolei doprowadzają do możliwości wystąpienia choroby oczy w tym katarakty.
Zewnętrzne włókna soczewki stają się mniej przejrzyste i stwarzają problemy z widzeniem, ostrością widzenia.
Leczenie starczej katarakty
Zazwyczaj leczenie ogranicza się do zabiegu operacyjnego polegającego na usunięciu zaćmy na soczewce i wszczepienie nowej soczewki (tzw. implant). W większości przypadków zabieg ten jest pomyślny i pacjent stopniowo odzyskuje wzrok.
Jest to jednak dosyć drogi i niebezpieczny zabieg. Jakiekolwiek zaburzenia w oku mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji w organiźmie. Z podjęciem decyzji osoby dorosłe mają o tyle łatwiej, że nie muszą się śpieszyć. Determinuje ich głównie
pogarszający się komfort życia jednakże często sobie z tego nie zdają sprawy i operacja dochodzi do skutku w przypadku całkowitej utraty wzroku. Jest to jak najbardziej możliwe gdyż operacja oznacza ostateczne rozwiązanie z problemem zaćmy i może być przeprowadzona
w każdym etapie tej chorobie.
Jako profilaktyka lub leczenie zacmy w początkowej fazie stosuje się leki kropelkowe do oczu takie jak Catalin, Vitreolent (w Polsce są to leki refundowane).
Skuteczność tych leków jest wysoka jednakże nie we wszystkich przypadkach. Zaćma rozwija się różnie u innych pacjentów dlatego całe leczenie odbywa się pod kontrolą specjalistów.
Zaćma wrodzona u dzieci
Katarakta u dzieci pojawia się zaraz po urodzeniu i cechuje się objawami takimi jak brak reakcji na światło lub kontakt (np. dziecko nie reaguje na zabawki, bodźce zewnętrzne), biały refleks wydobywający się z oka. Zmętnienie w soczewce u dziecka może również powodować zez czy oczopląs.
Objawami mogą być również złe wyniki podczas badań na ostrość widzenia.
Wszystkie podane objawy przy zaćmie wrodzonej u dzieci moga być źle zinterpretowane jako inna podobna choroba.
Przyczyna zaćmy wrodzonej u dzieci
Tak widzi osoba zdrowa / Tak widzi osoba chora na zaćmę
Przyczyny nie są bliżej znane ale domyślamy się, że być może jest to spowodowane przez zażywanie leków przez matkę podczas noszenia ciąży np. z grupy kortykosteroidów, sulfonamidów) jak i również przyczyną może być cukrzyca matki jak i również alaktozemią płodu dziecka. Zakażenie wewnątrzmaciczne w pierwszym trymestrze ciąży również może powodować kataraktę u dziecka, które stricte nie jest jeszcze narodzone.
Różyczka i inne choroby o ostrym przebiegu również mogą wpływać na rozwój choroby u płodu dziecka. Coraz to więcej jest donoszonych przyczyn o zaćmie u dzieci. Bliżej jednak nie poznamy przyczyn gdyż jest to obecnie technicznie niemożliwe.
Dlatego istnieje wiele domysłów, które to najważniejsze przytoczony zostały wcześniej.
W zaćmie obustronnej należy jak najszybciej dążyć aby dziecko miało operację. Umożliwi to dziecku późniejszy prawidłowy rozwój psychiczno-fizyczny. Aby nnie pozostało trwałe uszkodzenie należy przeprowadzić operację do 2 miesięcy po narodzinach niemowlaka. Jeśli chodzi o zabieg ze sztuczną soczewką nie może być przeprowadzany aż do 2 roku od narodzin.
Jednakże najczęściej dziecko przechodzi operację chirurgiczną usuwania zaćmy. W przypadku następujących po operacji problemów z widzeniem stosuje się okulary korekcyjne.
W przypadku jednostronnej katarakty operacja jest przeprowadzana nie wcześniej niż po uzyskaniu wieku umożliwiającego noszenie soczewek kontaktowych gdyż powstała w wyniku operacji zacmi jednostronnej bezsoczewkowość musi być uzupełniona noszeniem
soczewek kontaktowych. Leczenie zaćmy wrodzonej jest ciężkie i utrudnia prawidłowy rozwój psychiczno-fizyczny dziecka dlatego warto wcześniej zastanowić się nad operacją
lub możliwymi sposobami leczenia tej przypadłości. Dziecko, które rodzi się z wadą wrodzoną w postaci zaćmy musi mieć zapewnioną opiekę oraz fachowych lekarzy odpowiedzialnych za leczenie.
Reasumując
Zaćma to ciężka choroba oczu, która może doprowadzić do tzw. ślepoty odwracalnej. Zaćma starcza może być leczona skutecznie i paradoksalnie w przeciwieństwie do zaćmy wrodzonej nie wpływa wiek na decyzję o podjęciu leczenia lub jedynej możliwości - operacji.